Xem thêm: Cho con bú khi mang thai – an toàn hay nguy hiểm

Sáu tháng sau sinh là thời gian bận bịu nhất của bà mẹ  trẻ, ngoài việc ở cữ, bồi bổ cơ thể  còn phải học cách chăm sóc em bé mới chào đời. Ngoài ra thời gian này cũng là thời gian vợ chồng gặp nhau sau một thời gian dài kiêng cữ, vì thế nhiều bà mẹ trẻ đều cảm thấy lúng túng và lo lắng: Chưa thấy kinh nguyệt sau khi sinh liệu có thể mang thai? Để làm rõ vấn đề đang cho con bú có thai không trước hết chúng ta cần phải hiểu được thời gian kinh nguyệt trở lại và rụng trứng sau khi sinh.

Khi nào thấy lại kinh nguyệt sau khi sinh?

Thời gian nào sau sinh kinh nguyệt sẽ xuất hiện trở lại? Khi nào thì bắt đầu rụng trứng? Đây đều là những khoảng thời gian không xác định được. Tuy nhiên với những bà mẹ không cho con bú chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở lại sớm hơn so với những bà mẹ cho con bú. Dưới đây chúng tôi đã thống kê được một số khoảng thời gian kinh nguyệt xuất hiện trở lại với cả bà mẹ không cho con bú và cả bà mẹ cho con bú, bạn có thể tham khảo.

Với những bà mẹ không cho con bú

Với những bà mẹ không cho con bú thông thường chỉ khoảng 6 – 10 tuần sau khi sinh kinh nguyệt sẽ trở lại, tức là trong khoảng 3 tháng đầu sau sinh thì chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên xuất hiện hơn nữa nó có thể bắt đầu rụng trứng. Tuy nhiên, có một số ít các bà mẹ cho biết phải sau 4 tháng mới bắt đầu thấy lại.

Với những bà mẹ cho con bú

Thông thường với những bà mẹ cho con bú thì kinh nguyệt xuất hiện muộn hơn những bà mẹ không cho con bú, khoảng từ 4-6 tháng sau khi sinh, tuy nhiên sự khác biệt ở mỗi người là khá lớn. Nhiều bà mẹ dù đang cho con bú nhưng chỉ 2-3 tháng sau sinh là đã thấy kinh nguyệt xuất hiện trở lại, lại có không ít bà mẹ phải khoảng 1 năm sau mới thấy lại chu kỳ đầu tiên.

Chu kỳ  kinh nguyệt sau sinh không đều

Dù có  đang cho con bú hay không cho con bú thì vài chu kỳ kinh nguyệt của các bà mẹ sau khi trở lại sẽ không theo bất cứ quy luật nào. Khoảng cách giữa 2 chu kỳ, lượng kinh nguyệt đều không giống với lúc trước khi mang thai. Tuy nhiên, nó sẽ dần đi vào ổn định ở những lần tiếp theo. Nếu chu kỳ sinh lý sau sinh bị rối loạn kéo dài thì các bà mẹ nên đi gặp bác sỹ phụ khoa để được tư vấn tránh trường hợp bỏ qua các vấn đề sinh lý khác.

Thời gian rụng trứng sau sinh

Chu kỳ  kinh nguyệt ở mỗi người là không giống nhau, thông thường là 28 ngày và được tính từ ngày đầu tiên xuất hiện máu kinh, máu kinh sẽ xuất hiện trong khoảng 3-5 ngày, đây là thời kỳ bong niêm mạc.

Trong thời kỳ hoàng thể, dưới tác dụng của kích thích tố  tuyến yên sẽ khiến cho một số nang noãn trong buồng trứng lớn lên, đến khoảng ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt sẽ có một trong số các nang noãn đó chín và được phóng ra khỏi buồng trứng, tức là rụng trứng. Sau rụng trứng chính là thời kỳ hoàng thể vì lúc này buồng trứng chịu tác dụng của kích thích tố hoàng thể do tuyến yên tiết ra đó là lutein hormone (LH) một chất thúc đẩy làm dày niêm mạc tử cung và chuẩn bị sẵn tổ cho sự thụ tinh.

Đến chu kỳ sau nếu không được thụ thai, niêm mạc tử cung sẽ bong ra từng mảng và bắt đầu một chu kỳ kinh nguyệt mới. Tình trạng sinh lý ở mỗi phụ nữ không giống nhau, hiện tượng rụng trứng ở nhiều người không theo quy luật, thậm chí có những người có kinh mà không hề rụng trứng tức buồng trứng không giải phóng nang noãn. Vì thế nếu cơ thể  có những thay đổi khác thường các bà mẹ nên đi gặp bác sỹ phụ khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Cho con bú có phải phương pháp tránh thai tự  nhiên

Những bà mẹ cho con bú thường thì kinh nguyệt sẽ đến muộn hơn bà mẹ không cho con bú nguyên nhân là do khi cho con bú sẽ tăng tiết hormone kích thích tuyến sữa và làm giảm hormone của tuyến yên vì thế nang noãn không được giải phóng. Tuy nhiên điều này cũng không thể loại trừ khả năng tính chu kỳ của hormone bị thay đổi và như thế chu kỳ kinh nguyệt cũng không theo quy luật.

Ngược lại, những bà mẹ không cho con bú thì sự  hoạt động của các tuyến hormone nhanh chóng trở  lại bình thường, vì thế khi cơ thể đã sẵn sàng thì chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng sẽ sớm xuất hiện trở lại.

Cho con bú được coi nhiều là phương pháp tránh thai tự nhiên bởi 2 yếu tố sau nhưng nó không hoàn toàn là chắc chắn 100% được mà bạn vẫn nên sử dụng biện pháp tránh thai an toàn.

Thời gian kinh nguyệt trở lại khá  muộn

Theo số  liệu thống kê, thời gian thấy kinh lần đầu tiên ở bà mẹ cho con bú là khá muộn, khoảng từ 4-6 tháng sau khi sinh. Vì thế không ít người cho rằng cho con bú là biện pháp tránh thai tự nhiên, quan điểm này không hoàn toàn chính xác. Bởi vì cho con bú sẽ làm chậm lại thời kỳ rụng trứng tuy nhiên với những bà mẹ chậm có kinh lại sau sinh thì lần có kinh đầu tiên đại đa số đều đã có sự rụng trứng, vì thế vẫn nên có biện pháp tránh thai sau sinh an toàn, đặc biệt nếu thấy lượng sữa tiết ra ít hơn bình thường thì nên nghĩ đến khả năng đã có thai lại.

Thời kỳ  rụng trứng hồi phục sau 4-6 tháng sau sinh

Chức năng rụng trứng có thể sẽ phục hồi sau khi sinh từ 4 – 6 tháng và khi con bước bào thời kỳ ăn dặm, mẹ sẽ cho con bú ít đi nên các hormone sẽ dần dần được điều chỉnh, có thể chức năng rụng trứng đã được phục hồi vào đúng lúc bạn không để ý đến. Vì thế, nếu không có biện pháp tránh thai các bà mẹ vẫn có thể có thai lại.

Chưa thấy kinh nguyệt liệu có thể  mang thai?

Sự xuất hiện kinh nguyệt là biểu hiện của chức năng rụng trứng đã được phục hồi, tuy nhiên không phải chưa xuất hiện kinh nguyệt là chưa rụng trứng. Các bà mẹ nên lưu ý lần rụng trứng đầu tiên sau khi sinh không nhất thiết là phải sau khi xuất hiện kinh nguyệt lần đầu, mà có thể là trước khi kinh nguyệt xuất hiện. Vì thế nếu có suy nghĩ đợi cho đến khi thấy kinh mới áp dụng các biện pháp tránh thai thì có thể bạn đã lại “nhỡ” có bầu ngay sau khi sinh chưa được bao lâu.

Tốt nhất các bà mẹ nên có những biện pháp tránh thai hợp lý khi khôi phục lại cuộc sống sinh hoạt vợ  chồng sau sinh để tránh có thai lại khi cơ thể chưa được hồi phục hoàn toàn.

Sau khi hết thời gian ở cữ, các bà mẹ nên đi khám phụ khoa sau sinh và xin tư vấn của bác sỹ  về các biện pháp tránh thai thích hợp và các vấn  đề về kinh nguyệt. Điều này hết sức quan trọng vì nó giúp các bà mẹ hiểu rõ về tình trạng sức khoẻ của mình.

Nếu không sử dụng biện pháp tránh thai, kinh nguyệt lại mãi vẫn chưa thấy thì bạn nên nghĩ đến khả  năng em bé của bạn lại đang có em.

Xem thêm: Dấu hiệu mang thai khi đang cho con bú, dấu hiệu có thai sau sinh

Trên đây là những thông tin có thể giải đáp được thắc mắc  đang cho con bú có thai hay không? Hy vọng rằng qua bài viết này bạn sẽ có được phương pháp phòng tránh an toàn và hiệu quả.

Sự tăng trưởng của trẻ sơ sinh bú sữa mẹ

Thông thường một em bé mới sinh sẽ có xu hướng giảm cân hoặc tăng cân rất chậm so với trọng lượng ban đầu trong vài ngày đầu sau sinh (chỉ khoảng 5 – 10% cân nặng sau khi sinh trong tuần đầu). Sau đó, bé sẽ bắt đầu tăng cân một cách đều đặn.

Theo các tiêu chuẩn của Tổ Chức Y Tế Thế Giới sự tăng trưởng được xem là bình thường đối với trẻ bú sữa mẹ thông qua các tiêu chí sau đây. Tuy nhiên nó còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố và cơ địa của từng bé nên mỗi bé sẽ có sự phát triển khác nhau:

• Một em bé sẽ mất khoảng từ 5-10% cân nặng sau khi sinh trong tuần đầu tiên và bắt đầu tăng cân đều đặn sau 2-3 tuần
• Cân nặng sau khi sinh sẽ tăng gấp 2 lần khi được 4 tháng tuổi và tăng gấp 3 lần khi 13 tháng tuổi đối với bé trai, 15 tháng đối với bé gái
• Chiều dài tăng 1,5 lần trong vòng 12 tháng
• Chu vi vòng đầu tăng lên khoảng 11cm khi 12 tháng tuổi

Nguyên nhân khiến bé bú mẹ chậm tăng cân

Bé sơ sinh tăng cân chậm thường do một trong những nguyên nhân dưới đây:

• Sinh non: Những bé sinh non, chưa đủ tháng thường sẽ chậm lên cân hơn so với các bé khác. Ngoài ra, trẻ sinh non sức khỏe cũng kém hơn các bé khác và dễ mắc bệnh hơn.
• Không bú đủ sữa: Có thể do mẹ ít sữa hoặc cũng có thể do mẹ cho con bú không đúng cách mà lượng sữa mẹ không cung cấp đủ cho bé khiến bé tăng cân chậm.
• Vấn đề về sức khoẻ của bé: Bé chậm tăng cân cũng có thể do một vấn đề vềsức khỏe như: vấn đề về thần kinh, thiếu máu, dị ứng sữa, mắc hội chứng di truyền, tình trạng quá tải lactose, trào ngược dạ dày… Hoặc, bé bị một số rối loạn ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển.
• Trẻ sơ sinh ngủ nhiều bú ít: Bé lười bú, bú ít cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng bé chậm tăng cân. Đôi khi đói bé sẽ đòi bú nhưng lại nhanh chóng ngủ thiếp đi khiến cho việc bú sữa bị gián đoạn và bé chỉ bú với một lượng rất ít. Nếu tình trạng kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ.

Giải pháp cho bé bú mẹ chậm tăng cân

Dựa vào những nguyên nhân khiến trẻ bú mẹ chậm tăng cân mà mẹ có những giải pháp để khắc phục tình trạng này. Việc bé chậm tăng cân nếu liên quan đến sức khỏe của bé mẹ cần nhanh chóng đưa bé đi khám để điều trị bệnh dứt điểm để con có thể phát triển tốt hơn. Dưới đây là một số giải pháp cho bé bú mẹ chậm tăng cân:

Cho bé bú đúng cách

Bên cạnh việc mẹ cho con bú đúng tư thế mẹ cũng cần biết là sữa mẹ có 2 lớp dinh dưỡng khác nhau. Khi con bú trong 10 phút đầu sữa thường loãng như nước và ít dưỡng chất, khi bé bú có thể bắn thành tia nếu mẹ nhiều sữa. Sau 10 phút bé sẽ bú được lớp sữa nhiều dưỡng chất, đầy đủ vitamin (đặc và béo hơn), chứa nhiều đạm.

Vì vậy, mẹ cần cho con bú ít nhất 20 phút mỗi bên để đảm bảo cho con bú được những giọt sữa đẩy đủ dưỡng chất. Nếu mẹ cho con bú khoảng 15 phút rồi chuyển sang bầu vú bên kia có nghĩa là con chỉ bú được lượng sữa ban đầu loãng như nước và chỉ hấp thu được 1 ít sữa ở lớp thứ 2 như vậy bé không đủ dưỡng chất cần thiết trong bữa ăn, khiến bé không đủ no nên sẽ ngủ không yên giấc, bé còn bị chậm tăng cân, chậm lớn. Với những bé có thời gian bú ngắn dưới 20p cho 1 lần bú, mẹ nên vắt bỏ bớt lớp sữa đầu tùy theo lượng sữa thực tế của mình nhiều hay ít. Có thể bỏ chừng 20-30ml, nhiều thì vắt bỏ nhiều hơn cho một bên bầu ngực, để con có thể bú ngắn thời gian hơn cho mỗi bên vú, nhưng vẫn bú được lớp sữa nhiều dinh dưỡng.

Xem chi tiết: Mách mẹ bí kíp cho con bú đúng cách

Cải thiện chất lượng sữa mẹ, bổ sung dưỡng chất khi cho con bú

Mẹ cần ăn uống đủ chất để nâng cao chất lượng sữa cho con bú sẽ đủ dinh dưỡng hơn. Khi con bú mẹ hoàn toàn mà tăng cân kém hay trẻ chậm phát triển các giai đoạn biết lẫy, ngồi bò, mọc răng, mẹ cần ăn uống đầy đủ chất hơn. Mẹ cần bổ sung đủ chất đạm (thịt, cá) dùng thêm các hoa quả chứa vitamin A, C, E, ăn thêm ngũ cốc để có Vitamin B.

Để có được một nguồn sữa đảm bảo tốt nhất cho trẻ, chị em cần có chế độ bổ sung dinh dưỡng hợp lý mới kích thích quá trình tạo dinh dưỡng bên trong. Ngoài chế độ ăn uống đa dạng các loại thực phẩm, mẹ nên sử dụng thêm thuốc bổ sung PM Procare để tăng cường lượng DHA/EPA, sắt, Axit Folic trong sữa, giúp con có được nguồn thức ăn tốt nhất trong những năm tháng đầu đời.

Xem thêm: Mẹ ăn gì để tăng chất lượng sữa cho con bú?/Mẹ ăn gì để nhiều sữa cho con bú?

Chăm chút cho giấc ngủ của con

Việc cho con một giấc ngủ ngon và sâu sẽ rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh. Ngủ ngon giấc sẽ giúp hormone tăng trưởng tăng gấp 4 lần so với bình thường. Thời điểm từ 10 giờ đêm đến 2 giờ sáng là thời điểm bé ngủ ngon và sâu giấc nhất.

Khi lớn hơn thời gian ngủ của bé cũng giảm đi nhưng bạn vẫn cần đảm bảo cho trẻ ngủ đủ giấc và đúng giờ. Nhất là vào buổi tối không cho trẻ thức quá muộn vì ngủ muộn sẽ làm cho tuyến yên không tiết ra hormone tăng trưởng làm bé chậm lớn, chậm tăng cân hơn.

Để bé thư giãn dễ đi vào giấc ngủ ngon lành mẹ cũng có thể massage cho bé mỗi ngày. Theo các nhà nghiên cứu, việc massage cho trẻ sơ sinh sẽ có tác dụng thúc đẩy hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Một khi bé không gặp vấn đề gì về tiêu hóa, con sẽ chóng tăng cân.

Cho bé ăn đặm đúng thời điểm

Mẹ không nên cho bé ăn dặm quá sớm đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi, bởi vì hầu hết các thực phẩm khác có ít calo và chất dinh dưỡng hơn so với sữa mẹ. Với trẻ đang trong độ tuổi ăn dặm mẹ nên bổ sung thêm nhiều nguồn thực phẩm dinh dưỡng khác nhau vào thực đơn hàng ngày như: Ngũ cốc, các loại rau củ quả, trứng, thịt…

Trẻ bú sữa mẹ tăng cân chậm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mẹ nên tìm hiểu kỹ để có cách giải quyết sớm, tránh ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe bé cưng.

Sai lầm khiến mẹ mất sữa

Theo các chuyên gia tình trạng ít sữa bắt nguồn từ việc mất cân bằng hormon bên trong cơ thể mẹ dẫn đến khi mới sinh đã tiết ít sữa.

Còn có nhiều trường hợp ban đầu mẹ rất nhiều sữa nhưng lượng sữa đã giảm dần theo thời gian, khi con càng lớn lượng sữa càng ít. Đây là do hormone prolactin – một loại hormone quan trọng ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa mẹ, lượng hormone này thiếu là nguyên nhân khiến mẹ ít sữa.

Bên cạnh đó còn do mẹ lo lắng, mệt mỏi, việc ăn uống, chế độ nghỉ ngơi không hợp lý cũng ảnh hưởng đến việc mẹ mất sữa.

Ngoài ra, còn một số sai lầm dưới đây khiến mẹ bị mất sữa:

• Do mẹ cho con bú không đúng cách đặc biệt là với tư thế nằm cho con bú khiến cho các mẹ không thể tiết được ra sữa.
• Mẹ càng ít cho con bú thì lượng sữa mẹ càng ít đi vì sữa còn tồn trong bầu nhiều sẽ ức chế không tiết ra nữa hoặc tiết ít hơn.
• Mẹ cho con bú bình sớm khiến con dễ bị bỏ ti, thay vì việc cho con bú bình mẹ có thể bón cho con bằng thìa, đổ sữa dưới lưỡi hoặc đổ về hai bên má chứ mẹ không nên đổ thẳng vào miệng bé nếu bé khóc sẽ dẫn đến tình trạng sặc sữa.

Làm thế nào để nhiều sữa cho con bú?

Sinh thường để sữa mẹ về sớm và nhiều

Khi thai tách ra khỏi tử cung báo hiệu sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể mẹ và sữa mẹ sẽ nhanh chóng được tiết ra. Thường thì nếu mẹ phải trải qua ca sinh khó khăn thì sữa sẽ về chậm hơn. Khi sữa về bạn nên cho con bú liên tục trong ngày đầu vì đó là sữa non, cho bé bú sữa non rất tốt trong 72 giờ đầu.

Trong quá trình sinh mổ việc sử dụng thuốc kháng sinh để mẹ tránh bị nhiễm trùng sẽ ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa sau khi sinh. Nếu sinh thường, hàm lượng prolactin đủ để kích thích sữa về nhanh và nhiều.

Luôn cho con bú sau khi sinh

Dù là sinh thường hay sinh mổ mẹ vẫn cần cho con ti ngay sau sinh 1 giờ để con có thể hấp thụ được nguồn sữa non quý giá. Với những bà mẹ sinh mổ thì việc cho con bú ngay, mẹ nên lưu ý không để trễ từ 4 đến 6 giờ. Việc gần gũi, cho con bú theo nhu cầu sẽ tạo nên phản ứng tự nhiên của cơ thể mẹ để sản xuất sữa.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nếu mẹ cho con bú trễ thì bé sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bú mẹ và dễ gây tắc tia sữa ở mẹ. Nếu bé phải xa mẹ hơn 6 giờ có thể mẹ nên hút sữa cho bé bằng máy hút sữa chuyên dụng để có kết quả tốt.

Nếu sữa về chậm, mẹ đừng lo lắng mà hãy cho con bú càng nhiều càng tốt. Bên cạnh đó mẹ cũng cần quan sát xem bé bú đã đúng cách chưa.

Xem thêm: Mách mẹ những bí kíp cho con bú đúng cách

Tích cực cho con bú

Sữa mẹ sản xuất theo nguyên lý cung – cầu, mẹ càng cho con bú thường xuyên thì sữa tiết ra càng nhiều. Chính vì vậy mẹ cứ thoải mái cho con bú, việc tích cực cho con bú sẽ nhanh chóng giúp bạn ổn định được nguồn sữa và kích thích lượng sữa được tiết ra. Vì vậy, mỗi khi thấy con có nhu cầu muốn bú bạn cần cho bé bú ngay.

Nếu như sữa mẹ nhiều hơn so với nhu cầu của trẻ bạn có thể vắt ra rồi để ngăn đá dùng dần. Tuy nhiên, việc dùng máy hút sữa cũng cần đúng cách, việc dùng máy hút sữa không đúng cách có thể làm mất đi sự cân bằng tự nhiên giữa lượng sữa mà mẹ sản xuất với lượng sữa mà bé cần. Thận chí việc này còn dẫn đến tình trạng căng ngực hoặc áp xe vú do sữa quá nhiều.

Tích cực kích sữa

Việc kích sữa bằng máy đều đặn từ 8-10 lần/ngày sẽ giúp sữa về đều đặn hơn nếu bạn thực hiện đúng và liên tục trong một tháng.

Chỉ cần bạn biết cách làm đúng, thì dù muốn nhiều hay muốn ít sữa, cơ thể bạn đều có thể đáp ứng được mà không phụ thuộc vào kích thước ngực hay các yếu tố cơ địa nào.

Hạn chế sử dụng bình sữa

Việc cho bé bú bình sẽ vô tình làm con không thích ti mẹ và có thể bỏ ti mẹ. Vì vậy mẹ cần hạn chế cho con bú bình ngay cả nếu đó là sữa mẹ. Thay vào đó mẹ có thể sử dụng thìa để đút cho con.

Âu yếm và ở bên con

Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy mối liên hệ lớn giữa hành vi chăm sóc của bố mẹ với lượng sữa được tiết ra. Theo đó, những hành động như vuốt ve, âu yếm bé sẽ thúc đẩy nồng độ oxytocin và prolactin tăng lên trong cơ thể mẹ.

Cả hai loại hormone này cần thiết cho quá trình sản xuất sữa mẹ. Các bà mẹ cho con bú thường có nồng độ oxytocin và prolactin cao hơn trong máu, thúc đẩy gắn kết tình cảm giữa mẹ và bé và tạo tâm trạng hưng phấn cho việc tiết sữa.

Một điều thú vị nữa, chỉ bằng hành động massage cho bé và địu con trước ngực có thể giúp các bà mẹ cảm thấy tăng cường giao tiếp cảm xúc với con. Việc ngủ cùng con cũng là thuận lợi để tạo điều kiện mẹ cho bé bú thường xuyên vào ban đêm.

Duy trì chế độ ăn uống khoa học

Ngoài tìm những giải pháp để mẹ nhiều sữa thì mẹ cũng không nên bỏ qua những loại thực phẩm tốt cho việc “gọi sữa về” và cung cấp nguồn vitamin, khoáng chất, các phytoestrogen có tác dụng kích thích sữa về.

Những thực phẩm gọi sữa về cho các bà mẹ là cà rốt, củ cải, các loại rau có màu xanh đậm, các loại ngũ cốc (yến mạch, lúa mạch), các loại đậu (đậu xanh, đậu lăng), các loại hạt (hạnh nhân, hạt điều)…

Thực phẩm là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng tốt nhất. Tuy nhiên, do nhu cầu trong thời gian cho con bú tăng cao nên mẹ rất khó để bổ sung đầy đủ dưỡng chất nếu chỉ bổ sung qua thức ăn hàng ngày. Do đó, ngoài tăng cường chất lượng bữa ăn, bà mẹ cho con bú được khuyên dùng thêm viên bổ tổng hợp như PM Procare/PM Procare diamond mỗi ngày để cung cấp 18 dưỡng chất thiết yếu, đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể. Đây là những chất dinh dưỡng cần thiết mà cơ thể không tự tổng hợp được, chỉ có thể cung cấp từ thức ăn, thuốc uống từ bên ngoài.

Ngoài ra, mẹ cũng cần uống nhiều nước và đặc biệt là nước ấm, uống đủ nước là yếu tố then chốt cho việc sản xuất sữa của cơ thể mẹ nhé!

Xem thêm: Mẹ ăn gì để nhiều sữa cho con bú?

Xem thêm: Tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách

Lượng sữa bé cần trong một ngày

Ở mỗi một giai đoạn khác nhau mà lượng sữa con cần cũng khác nhau:

• Trẻ sơ sinh (tháng đầu tiên): 500 – 600ml/ngày
• Từ 2- 4 tháng tuổi: 700 – 800ml/ngày
• Từ 5 – 6 tháng tuổi: 800 – 1.000ml/ngày

Nếu bé dưới 6 tháng tuổi, bạn có thể dùng công thức sau để tính lượng sữa cần cho con mình: 150ml sữa/kg/ngày.

Khi bé đã trên 6 tháng tuổi, tùy thuộc vào khẩu phần ăn hàng ngày của bé để tính lượng sữa sao cho phù hợp.

Cách nhận biết bé bú đủ sữa

Giai đoạn sơ sinh đến 6 tuần tuổi

Bé làm gì để thông báo với mẹ con đang đói?

• Biểu hiện đầu tiên của con có vẻ khá là “trầm tĩnh” với các chuyển động mắt liên tục
• Nếu mẹ chạm nhẹ ngón tay vào khoé miệng bé sẽ thấy con hướng đầu sang và mở rộng miệng về phía ngón tay của mẹ
• Con có thể mút tay hoặc liếm môi liên tục
• Nếu những “ám hiệu” thông báo của bé không được mẹ đáp lại kịp thời, bé có thể bắt đầu quấy khóc.

Những dấu hiệu bé đã bú no?

• Bé không còn tập trung bú nữa
• Bé không còn tìm kiếm, hướng về phía ngực mẹ
• Bé sẽ thoải mái và thư giãn hơn, cũng dễ ngủ sau khi đã bú no.

Dấu hiệu bé bú đủ sữa

Dựa theo tốc độ tăng cân, nhìn vào tã bẩn hoặc qua những dấu hiệu tích cực về chuyện ăn ngủ, vui đùa của bé bạn cũng sẽ biết được bé của mình có bủ đủ hay chưa.

– Tăng cân: Sau sinh khoảng 3-4 ngày, bé có thể gặp phải tình trạng sụt cân sinh lý (mất khoảng 5-7% so với cân nặng lúc sinh). Điều này hết sức bình thường và bạn không cần quá lo lắng. Khoảng 2 tuần sau đó, khi sữa mẹ đã về và bé đã làm quen với bầu vú mẹ, sức bú của bé sẽ tăng lên. Từ 10ml/ ngày sau sinh, bé có thể tăng lên đến 30ml/ ngày, 60ml/ ngày, 90ml/ ngày và nhờ đó bé dễ dàng tăng cân trung bình từ 150 – 210gr/tuần. Sau 1 tháng đầu tiên, bé có thể tăng 1kg so với lúc sinh.

– Tã ướt và dơ: Ngày đầu tiên sau khi chào đời bé có thể chỉ cần đến 1 cái tã. Nhưng con số này có thể tăng lên từ 6-7 cái chỉ sau vài ngày. Khi thấy tã bé ướt sũng sau mỗi lần bú, mẹ có thể xem đây là dấu hiệu cho biết bé đã bú no. Nếu bạn không hình dung được thế nào là ướt sũng, có thể dùng một tã sạch và đổ vào đó 3 muỗng nước tương đương 450ml.

Sau khoảng 4 ngày, phân su của bé đã hết, bạn có thể thấy phân vàng bé đi hơi loãng và có màu vàng. Nếu bé bú nhiều, mỗi ngày bạn phải thay từ 6-9 cái trong vòng tháng đầu tiên.

– Dấu hiệu khác: Sau khi bé bú, ngực mẹ không còn căng cứng, em bé tỏ ra dễ chịu, không khóc và sẵn sàng thiếp đi. Mỗi giấc ngủ của bé có thể kéo dài từ 1,5 – 2 tiếng.

Giai đoạn sau 6 tuần

Dấu hiệu bé đang đói

Đến giai đoạn này mẹ đã có thể hiểu hơn về những biểu hiện thường gặp ở bé khi bé đói, mẹ và bé có thể có những hành động riêng để truyền đạt cho nhau những điều mà bé muốn nói. Ngoài ra, mẹ cũng có thể dựa vào một số biểu hiện sau:

• Trước khi quấy khóc, bé có thể vẫn hay mút tay
• Bé sẽ tích cực ăn khi được mẹ cho bú
• Khi mẹ không phát hiện ra con đói thì cách cuối cùng để thông báo cho mẹ chính là bé khóc lớn.

Bé làm gì để thông báo với mẹ con đã no?

• Bé đẩy ngực mẹ ra và quay mặt đi theo hướng khác
• Bé không còn thích thú khi mẹ cho bé bú nữa
• Bé bú rất hiệu quả, nhanh chóng và có thể kết thúc cữ bú của mình chỉ từ 5-10 phút
• Bé được xoa dịu, thư giãn và thoải mái hơn sau khi bú xong.

Dấu hiệu bé bú đủ sữa mẹ

– Tăng cân: Bé bú tốt, sau tuần thứ 6 trở đi có thể tăng cân:

• Từ 150 – 210gr/tuần đối với bé từ 0 – 4 tháng
• Từ 120 – 150gr/tuần đối với bé từ 4 – 6 tháng
• Từ 60 – 120gr/tuần đối với bé 6 – 12 tháng

– Tã ướt và dơ: Một ngày thay 4-6 cái tã ướt (tương đương 116ml/nước). Màu nước tiểu vàng nhạt và không gắt mùi.

Tùy theo hệ tiêu hóa của mỗi bé mà số tã có thể nhiều hay ít. Trung bình bé sẽ thay từ 7 – 3-4 tã/ngày. Sau khoảng 2 tháng, bé không còn ị nhiều và số tã ít đi. Điều này vẫn được xem là bình thường nếu bé tăng cân tốt. Trường hợp bé không đi mỗi ngày, nhưng phân vẫn mềm và nhiều bạn có thể yên tâm. Nếu bé đi tiêu thưa ngày và phân cứng nên tăng cường cho bé bú nhiều hơn. Khi bé được đến tuổi ăn dặm phân sẽ bắt đầu thay đổi: sệt và đặc hơn.

– Dấu hiệu khác: Sau khi bé bú, ngực mẹ không còn căng cứng, em bé tỏ ra dễ chịu, không khóc và sẵn sàng thiếp đi. Mỗi giấc ngủ của bé có thể kéo dài từ 1,5 – 2 tiếng.

Nhận biết và hiểu được những dấu hiệu cho thấy bé đang no hay đang đói sẽ giúp mẹ tạo cho bé yêu một thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ những ngày tháng đầu đời. Hy vọng, qua bài viết này mẹ có thêm kinh nghiệm để biết bé bú đủ sữa hay chưa và có thể điều chỉnh được thói quen ăn uống lành mạnh cho bé ngay từ những ngày đầu đời.

Xem thêm: Mẹ ăn gì để nhiều sữa cho con bú?/ Ăn gì để tăng chất lượng sữa mẹ?

Nguyên nhân khiến mẹ mất sữa và giải pháp

Có nhiều nguyên nhân khiến mẹ bị mất sữa khi đang cho con bú, trong đó điển hình là những nguyên nhân sau:

Stress

Trong quá trình mang thai và sinh con nội tiết tố ở cơ thể của mẹ có sự thay đổi cùng với việc chăm con, khi không có người giúp đỡ cơ thể sẽ trở nên mệt mỏi, stress. Tinh thần căng thẳng, stress khiến nội tiết tố thay đổi, mẹ dễ rơi vào rạng thái trầm cảm. Điều này làm ảnh hưởng không tốt đến sự hoạt động của tuyến yên, ảnh hưởng đến quá trình tiết sữa.

->Giải pháp cho mẹ là có 1 chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tinh thần thoải mái

Để không gặp phải tình trạng mất sữa khi đang cho con bú mẹ nên dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tránh tình trạng quá mệt mỏi và lo lắng. Mẹ cố gắng dành cho mình nhiều thời gian nhất để ngủ. Mỗi ngày, mẹ nên ngủ ít nhất 10 tiếng, khoảng 2 – 4 tiếng vào ban ngày và 6 – 8 tiếng vào ban đêm để cơ thể được nghỉ ngơi, quá trình tiết sữa cũng trở nên thuận lợi hơn. Nếu con quấy khóc ban đêm mẹ cần nhờ thêm người thân trong gia đình chăm con cùng để mẹ có nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn.

Chế độ dinh dưỡng kém

Chế độ dinh dưỡng sau sinh có ảnh hưởng trực tiếp tới số lượng và chất lượng sữa mẹ. Nhiều mẹ do kiêng khem quá nhiều thứ khiến cơ thể không đủ chất dinh dưỡng để tiết sữa. Tình trạng này sẽ khiến sữa của mẹ không tốt hoặc ít dần đi.

-> Giải pháp là mẹ cần có Chế độ ăn uống đầy đủ chất

Mẹ cần bổ sung một chế độ ăn uống giàu dưỡng chất, tập trung vào các loại thực phẩm lợi sữa như đu đủ xanh, cháo móng giò, chuối sứ, quả sung, hoa chuối lá, rau khoai lang, rau đay, lạc, hạt bí, rau ngót,…

Cho bé bú không đúng cách

Cho bé bú đúng cách là phương pháp hiệu quả để kích thích tuyến vú tiết sữa. Nếu mẹ cho bé bú quá ít hoặc sai tư thế sẽ khiến tuyến vú không nảy sinh được phản xạ tiết sữa. Ngoài ra, việc sử dụng bú bình nhiều khiến bé không có thói quen bú mẹ cũng là nguyên nhân gây mất sữa.

-> Giải pháp Cho bé bú đúng cách

Cho bé bú đúng cách là phương pháp hiệu quả để kích thích tuyến vú tiết sữa. Nếu mẹ cho bé bú không đúng cách hoặc sai tư thế sẽ khiến phản xạ tiết sữa tuyến vú bị hạn chế, thậm chí bị viêm tắc tia sữa. Do đó, khi vừa mới sinh, mẹ cần cho bé bú thường xuyên. Cho bé bú đúng cách như sau:

• Ôm con vào lòng, khuyến khích bé mở miệng và giữ hai tay sao cho môi bé ngậm chặt đầu ti của mẹ. Chú ý đừng để lưỡi bé cuốn vào trong mà phải nằm trên hàm dưới, đầu ti của mẹ nằm trên lưỡi bé để giúp bé bú thoải mái hơn.
• Cởi bớt quần áo của bé để tạo sự tiếp xúc giữa da mẹ và bé giúp quá trình bú của bé thuận lợi hơn.
• Khuyến khích trẻ đừng ngậm đầu ti mà nên ngậm cả núm vú để bú được nhiều hơn để tránh làm mẹ bị đau.

Xem thêm: Mách mẹ những tư thế cho con bú đúng cách

Uống ít nước

Nước là thành phần quan trọng trong việc “sản xuất” sữa của cơ thể. Nếu mẹ không uống đủ nước sẽ khiến tuyến vú không đủ nước tiết ra sữa.

-> Giải pháp Uống nhiều nước

Nước là thành phần quan trọng trong các hoạt động trao đổi chất của cơ thể. Đối với các mẹ sau sinh thì nước đóng vai trò quan trọng trong việc “sản xuất” sữa. Do đó, mẹ nên uống nhiều nước, mỗi ngày khoảng từ 2 – 2,5 lít. Bên cạnh nước lọc mẹ có thể uống sữa, nước gạo lứt, nước rau má, nước đậu, nước lá rau ngót, các loại nước trái cây… để tăng tiết sữa mẹ.

Sử dụng thuốc

Trong quá trình cho con bú, nếu mẹ muốn uống thuốc thì hãy hỏi ý kiến của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh, điều trị. Vì nó có thể gây tác dụng phụ khiến mẹ bị mất sữa.

Ngoài các giải pháp của các nguyên nhân trên mẹ cũng cần thực hiện các động tác massage ngực để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Massage ngực là một phương pháp đem lại hiệu quả cao trong việc kich thích tuyến vú tiết sữa. Mẹ chú ý thực hiện đúng và đầy đủ các động tác massage sau đây để mang lại hiệu quả tốt nhất:

• Mẹ rửa tay sạch sẽ xà bông hoặc gel tiệt trùng trước khi massage và nhớ là không sử dụng bất kỳ loại dầu massage nào bởi nó có thể gây hại cho trẻ.
• Dùng đầu ngón tay cái, ngón trỏ, ngón giữa vuốt nhẹ theo động mạch tuyến vú giúp giảm tắt nghẽn sữa.
• Dùng 3 đầu ngón tay xoay tròn 4 vòng quanh vùng quầng vú. Mẹ vừa xoay vừa đổi chiều liên tục. Động tác này giúp quầng vú mềm và bé sẽ dễ dàng bú hơn.
• Tiếp tục dùng 3 ngón tay chụm lại, túm và kéo nhẹ đầu vú ra ngoài để giúp tăng cường phản xạ tiết sữa khi bé bú.
• Đặt 1 tay bên dưới bầu vú rồi rung nhẹ, sau đó tăng biên độ và tần suất lên. Đồng thời, dùng ngón tay cái, ngón trỏ, ngón giữa của tay còn lại đặt lên quầng vú và thực hiện massage nhẹ nhàng. Cứ thể thực hiện khoảng 10 phút sẽ làm giảm thích tụ cặn sữa, sữa mẹ sẽ về “ào ạt” như “ nước suối”.
• Mẹ lưu ý các động tác massage cần được thực hiện thật nhẹ nhàng để không làm tổn thương vùng ngực và giúp đạt hiệu quả tối đa. Nếu một lần cho bú mà bé bú không hết sữa thì mẹ nên vắt vào túi dự trữ, tránh tình trạng tuyến sữa bị đầy không tiết sữa nữa hoặc gây ứ đọng gây viêm tắc tia sữa.

Trên đây Dinhduongbabau đã giải đáp được thắc mắc “Tại sao đang cho con bú lại bị mất sữa” cho các mẹ tham khảo. Hy vọng rằng mẹ sẽ có đủ kinh nghiệm để duy trì lượng sữa trong suốt quá trình cho con bú để con phát triển toàn diện.

Xem thêm: Mẹ ăn gì để nhiều sữa cho con bú?/Ăn gì để tăng chất lượng sữa mẹ

Sữa mẹ và những thay đổi trong thành phần của sữa mẹ

Các loại sữa mẹ

Sữa non

• Là loại sữa mẹ đặc biệt, được tiết ra trong 3 ngày đầu sau đẻ. Sữa non sánh đặc, có màu vàng nhạt hoặc trong, sữa non chứa nhiều đạm hơn sữa trưởng thành.
• Trẻ được bú sữa non trong những bữa bú đầu tiên là rất quan trọng, đặc biệt trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Sữa non đã có sẵn trong vú ngay khi trẻ sinh ra. Không nên cho trẻ bất cứ thức ăn, nước uống nào trước khi trẻ bắt đầu bú mẹ.

Sữa trưởng thành

• Sau khoảng 3-4 ngày sữa non chuyển sang sữa trưởng thành. Số lượng sữa nhiều hơn làm 2 bầu vú bà mẹ đầy, căng cứng. Người ta gọi đây là hiện tượng xuống sữa.

Sữa đầu bữa

• Là sữa được tiết ra đầu bữa bú của trẻ. Sữa đầu bữa có màu trắng trong, số lượng nhiều và cung cấp nhiều đạm, đường, nước và các chất dinh dưỡng khác.

Sữa cuối bữa

• Là sữa được tiết ra cuối bữa bú của trẻ. Bầu vú mẹ lúc này đã hết căng. Sữa cuối bữa có màu trắng đục vì chứa nhiều chất trẻo hơn sữa đầu bữa. Chất trẻo cung cấp nhiều năng lượng cho trẻ giúp trẻ lớn nhanh hơn.

Sữa mẹ đáp ứng được bao nhiêu năng lượng cho con

• Trong 6 tháng đầu sau đẻ, bú mẹ hoàn toàn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng và nước cho trẻ.
• Từ 6-12 tháng tuổi sữa mẹ cung cấp 70% nhu cầu năng lượng.
• Từ 1-2 tuổi sữa mẹ cung cấp 30-40% nhu cầu năng lượng.

Lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ

Lợi ích đối với trẻ

• Là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, đáp ứng đầy đủ nhu cầu của trẻ trong 6 tháng đầu.
• Thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ. Giúp trẻ phát triển trí não tối ưu.
• Phòng ngừa các bệnh nhiễm khuẩn, nhất là tiêu chảy và nhiễm khuẩn hô hấp.
• Sữa mẹ có tác dụng chống dị ứng cho trẻ
• Dễ tiêu hóa và hấp thu
• Sạch sẽ, luôn sẵn sàng và ở nhiệt độ phù hợp.

Lợi ích đối với bà mẹ

• Cho trẻ bú sớm ngay sau khi sinh giúp xổ rau, kích thích co hồi tử cung và giảm nguy cơ chảy máu sau đẻ cho mẹ.
• Cho trẻ bú ngay và thường xuyên sẽ kích thích tăng cường sản xuất sữa và phòng cương tức vú cho mẹ.
• Bú mẹ có lợi ích kinh tế cao (tiết kiệm chi phí).
• Giúp tăng cường tình cảm mẹ con.
• Giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng cho mẹ
• Chậm có kinh và có thai lại giúp mẹ KHHGĐ

Lợi ích với xã hội

• Giảm nguy cơ bệnh tật.
• Giảm các chi phí y tế.

Xem thêm: Những lợi ích không ngờ của việc nuôi con bằng sữa mẹ

Nguyên tắc nuôi con bằng sữa mẹ

• Trẻ bú càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh (trong 1 giờ đầu) để kích thích mẹ tiết sữa.
• Cho trẻ bú theo nhu cầu bất kể ngày đêm.
• Bú hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu, không cần ăn thêm bất kỳ thức ăn đồ uống nào khác.
• Bú hết một bên vú rồi mới chuyển sang bên kia để đảm bảo trẻ được bú cả sữa đầu và sữa cuối.
• Thời gian trung bình mỗi bữa bú 15 – 20 phút.
• Nên cai sữa khi trẻ được 24 tháng hay lâu hơn nếu có thể.
• Khi mẹ bị bệnh, trẻ ốm, trẻ không tự bú được thì nên vắt sữa và cho trẻ ăn bằng thìa.

Cách cho con bú

Tư thế

• Tùy điều kiện mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế nằm hay ngồi nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế thoải mái, thư giãn.
• Đầu và thân trẻ phải nằm trên cùng một đường thẳng.
• Bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ.
• Mặt trẻ quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú.
• Đỡ toàn bộ cơ thể trẻ

Xem thêm: Mách mẹ những tư thế cho con bú đúng cách

Cách ngậm bắt vú đúng

• Quầng vú ở phía trên miệng trẻ còn lại nhiều hơn quầng vú ở phía dưới.
• Miệng trẻ mở rộng.
• Môi dưới hướng ra ngoài.
• Cằm trẻ chạm vào vú mẹ.

Những khó khăn khi cho con bú

• Không đủ sữa:Muốn tạo được nhiều sữa bà mẹ cần cho con bú sớm ngay sau khi sinh, cho trẻ bú nhiều lần, bú đúng cách để kích thích phản xạ tiết sữa và phun sữa. Nên cho trẻ bú nhiều vào ban đêm cũng là một cách để tăng cường sự tạo sữa. Nếu bà mẹ phải đi làm, không có điều kiện cho con bú thường xuyên thì bà mẹ phải vắt sữa thường xuyên để kích thích vú tạo sữa.
• Nứt núm vú: Thường do nguyên nhân trẻ ngậm bắt vú sai. Nếu trẻ ngậm bắt vú sai, trẻ sẽ kéo núm vú vào và đẩy ra trong khi mút bú, đồng thời chà xát da của núm vú lên miệng trẻ. Điều này làm cho bà mẹ rất đau, sau nhiều lần bú kiểu này, da ở núm vú sẽ bị tổn thương gây nứt núm vú. Xử trí bằng cách thực hiện ngậm bắt vú đúng, triệu chứng đau sẽ giảm đi.
• Cương tức vú: Nguyên nhân: Không cho trẻ bú sớm, bú thường xuyên, ngậm bắt vú sai, hạn chế thời gian mỗi bữa bú. Phòng ngừa bằng cách cho trẻ bú sớm, bú thường xuyên và giúp trẻ ngậm bắt vú đúng. Xử trí bằng cách: Nếu trẻ bú được thì phải cho trẻ bú thường xuyên, nếu trẻ không bú được thì phải vắt sữa bằng tay hoặc dùng bơm hút sữa. Trước khi cho bú dùng gạc ấm đắp lên vú. Sau khi cho bú thì dùng gạc lạnh để giảm phù nề.
• Tắc ống dẫn sữa và viêm vú: Khi ống dẫn sữa bị tắc làm sữa bị ứ trệ gây ra viêm vú, có thể viêm từ không nhiễm trùng đến viêm nhiễm trùng. Xử trí: trước hết phải cải thiện sự lưu thông ở ống dẫn sữa sau đó tìm nguyên nhân để giải quyết nếu sau 24 giờ các triệu chứng không giảm phải điều trị thêm bằng thuốc kháng sinh, giảm đau và nghỉ ngơi hoàn toàn.
• Núm vú phẳng và bị tụt vào trong: Xử trí trước đẻ thường không có giá trị, ngay sau khi đẻ phải giúp bà mẹ tin tưởng rằng trẻ bú từ vú chứ không phải từ núm vú, giúp bà mẹ cho trẻ ngậm vú đúng, cố gắng cho trẻ bú ở những tư thế khác nhau. Giúp bà mẹ làm cho vú dài ra bằng cách sử dụng bơm hút đầu vú ra.

Chăm sóc nguồn sữa mẹ

Chế độ nghỉ ngơi, lao động của bà mẹ cho con bú

• Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, người mẹ cần có thêm năng lượng để tạo sữa, có thời gian để nghỉ ngơi, lao động vừa phải. Nếu phải lao động nhiều mà ăn uống không đủ bà mẹ sẽ phải sử dụng chất dinh dưỡng dự trữ trong các mô của cơ thể để tạo sữa và vận động; bà mẹ sẽ bị suy dinh dưỡng.

Chế độ dinh dưỡng của bà mẹ nuôi con bú

• Bà mẹ ăn uống đầy đủ sẽ có đủ sữa và chất lượng sữa tốt cho con bú.
• Chú ý ăn thêm các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng như tôm, cua, cá, trứng, sữa, thịt, đậu đỗ, lạc vừng, rau xanh và quả chín.
• Nên ăn nhiều bữa và ăn nhiều hơn bình thường.
• Uống nhiều nước (1,5 đến 2 lít/ngày) vì cơ thể cần nhiều nước cho sự tiết sữa.
• Không nên ăn các loại thức ăn nhiều gia vị (ớt, tiêu, hành tỏi).
• Không uống rượu, cà phê và hút thuốc lá.
• Chỉ dùng thuốc khi có sự hướng dẫn của cán bộ y tế
• Sau 6 tháng tránh thai tự nhiên, người phụ nữ có thể sử dụng một biện pháp tránh thai, nhưng không nên sử dụng thuốc uống tránh thai có Estrogen. Thay vào đó, có thể sử dụng thuốc có Progestogen vì không ảnh hưởng tới quá trình tạo sữa.

TÓM LẠI: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho trẻ, bú mẹ có lợi cho cả mẹ và con. Trẻ cần được bú sữa non, bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh. Trẻ cần được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng.

Đầu tiên, hãy đảm bảo rằng bạn hâm nóng sữa mẹ cho bé dùng kịp thời trước khi sữa không còn giữ được lượng dinh dưỡng cần thiết. Nếu được trữ trong tủ trữ đông, sữa mẹ có thể được bảo quản đến 6 tháng. Tuy nhiên, trong một chiếc tủ lạnh thông thường, sữa mẹ đông lạnh chỉ nên được sử dụng trong vòng 2 tuần.

Cách bảo quản sữa mẹ được vắt ra

• Sử dụng bình chứa bằng thủy tinh hoặc nhựa cứng có nắp đậy kín hoặc túi bảo quản sữa chuyên dụng.
• Không nên đổ đầy sữa vào bình, để lại một khoảng trống nhỏ vì sữa đông lạnh chiếm nhiều thể tích hơn sữa.
• Mỗi bình chứa sữa chỉ nên để 60-120ml, vừa đủ cho 1 lần ăn của trẻ để tránh lãng phí và đảm bảo vệ sinh.

Xem chi tiết: Cách bảo quản sữa mẹ tốt và an toàn nhất

Thời gian bảo quản sữa mẹ

Ở nhiệt độ phòng 19-20 độ C sữa có thể bảo quản được 4 giờ. Với nhiệt độ dưới 4 độ C của ngăn mát tủ lạnh, sữa có thể bảo quản được 3 ngày. Ở nhiệt độ ngăn đá tủ lạnh -18 đến -20 độ C, sữa mẹ có thể bảo quản được 6 tháng.

Lưu ý khi sử dụng sữa mẹ đã bảo quản

Khi sử dụng sữa mẹ đã bảo quản mẹ cần hâm nóng sữa. Tùy vào việc mẹ bảo quản sữa trong ngăn đá hay ngăn mát tủ lạnh mà có những cách hâm nóng sữa khác nhau và tôi sẽ đề cập đến từng cách ở phía dưới đây. Nhưng mẹ cần lưu ý không làm nóng sữa mẹ bằng cách đun sôi hoặc cho vào lò vi sóng vì nó sẽ làm mất đi chất dinh dưỡng của sữa.

Lưu ý sau khi rã đông sữa bảo quản sữa trong tủ lạnh mẹ có thể sẽ ngửi thấy sữa mẹ có mùi xà phòng khó chịu. Nguyên nhân là do hàm lượng emzim lipase trong sữa cao, đây là một loại men tiêu hóa chất béo vẫn còn hoạt tính trong khi sữa mẹ được làm đông lạnh. Khi hàm lượng men lipase cao khi làm tan đông sữa thường có mùi và vị của xà phòng nhưng không hề có hại gì cho trẻ nhưng thường thì trẻ không thích hoặc sẽ từ chối bú. Trong trường hợp này mẹ có thể dùng cách đun sữa lên để khử bớt các enzim.

Việc đun sữa để khử bớt các enzim thường tiến hành trước khi mẹ để sữa vào ngăn đá bảo quản. Sau khi vắt sữa mẹ cho sữa vào nồi rồi khuấy đều và đun cho đến khi các hạt lăn tăn xuất hiện trên thành nồi (đun sôi nhẹ sữa), nhiệt độ lúc này vào khoảng 82 độ C thì mẹ đổ sữa đang nóng vào cốc thủy tinh và cho ngay vào thau nước lạnh để ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Khi sữa nguội thì mẹ đổ sữa vào bịch giữ sữa chuyên dụng và cho vào ngăn đá. Mẹ nên ghi ngày giờ lên bao bì để kiểm soát hạn sử dụng của sữa nhé.

Trong trường hợp này, bạn có thể đun sôi nhẹ sữa (khoảng 82 độ C) trước khi lưu trữ để làm bất hoạt men lipase, đến khi có những bọt nước nhỏ ở xung quanh nồi là được. Sau đó, bạn làm lạnh nhanh và lưu trữ.

Và thêm một lưu ý nữa là khi sữa đã được lấy ra khỏi tủ lạnh và rã đông mà bé không dùng hết thì mẹ không nên cất đi để cho bé dùng tiếp.

Cách hâm nóng sữa mẹ

Cách hâm sữa mẹ để ngăn đá

Sữa mẹ để ngăn đá có một số cách rã đông như sau:

Xả nước rã đông sữa

Xả nước rã đông sữa bằng cách xả bịch sữa đông dưới vòi nước mát để sữa được rã đông một cách từ từ không làm hỏng, làm mất đi các dưỡng chất có trong sữa. Sau đó, khi sữa đã không còn đông đá, bạn hãy từ từ tăng nhiệt độ nước để làm ấm dần sữa. Bé có thể uống sữa ở nhiệt độ bình thường, nhưng nếu bé kén ăn thì bạn nên hem sữa ấm trước khi cho bé uống. Còn trong trường hợp bạn đã để sữa xuống ngăn mát từ hôm trước và sữa đã tan đá thì bạn chỉ cần xả bịch sữa dưới vòi nước ấm là được.

Ngâm sữa vào nước ấm

Bạn lấy 1 tô nước ấm và đặt bịch sữa vào tô và đảm bảo nước không quá nóng nếu nhiệt độ cao có thể khiến lượng sữa trong bịch trở nên quá nóng và làm mất đi chất dinh dưỡng trong sữa. Và bạn cũng cần lưu ý không để nước không đủ nóng để đủ sức làm tan sữa và làm ấm sữa. Lưu ý, không để nước rò rỉ vào phía trong bịch sữa. Với một bịch sữa đang còn đông đá, bạn có thể cần vài chục phút để đưa sữa từ trạng thái đông lạnh trở về nhiệt độ phòng. Trong khi đó, với sữa đã được làm tan đá, bạn chỉ cần vài phút là đủ.

Trước khi cho bé uống, bạn hãy dùng thìa khuấy đều sữa để kiểm tra liệu có còn sót các tinh thể đá hay không.

Dùng máy hâm sữa

Mỗi loại máy hâm sữa có chi tiết kỹ thuật khác nhau nên bạn cần hiểu rõ được cách sử dụng của loại máy mà mình dùng, có loại máy hâm sữa làm nóng sữa trực tiếp trong nước, trong khi nhiều loại khác lại dùng hơi nước. Bạn chỉ cần đặt bình sữa vào khoang hâm nóng, cho nước vào đến vạch đánh dấu, cắm điện và vặn nút điều khiển đến mức nóng cần thiết. Khi đạt đến nhiệt độ cần thiết, bạn có thể để máy tự đông chuyển sang chế độ giữ ấm và cho bé uống sữa khi đến giờ.

Cách hâm sữa mẹ để ngăn mát

Mẹ ngâm sữa đã để ngăn mát vào nước ấm 40 độ cho đến khi sữa có nhiệt độ phù hợp để bé dùng. Mẹ cũng chú ý không nên hâm sữa với nước quá nóng sẽ làm mất dưỡng chất có trong sữa mẹ.

Lưu ý: Lượng sữa mà mẹ lấy ra khỏi ngăn mát để sử dụng không nên để lại dùng tiếp. Vì vậy, mẹ nên chú ý chỉ lấy vừa đủ lượng sữa bé cần dùng.

Cuối cùng mẹ tuyệt đối không bao giờ dùng lò vi sóng để làm rã đông sữa mẹ vì nhiệt độ lò sẽ khiến sữa quá nóng gây bỏng cho bé. Đồng thời sóng trong lò cũng là mất đi một phần chất đạm của sữa mẹ.

Trên đây là những cách hâm nóng sữa mẹ mà không bị mất chất và những lưu ý khi mẹ hâm nóng sữa. Hy vọng rằng qua bài viết này mẹ có thể giữ lại được những chất dinh dưỡng cần thiết bổ sung cho con khi hâm sữa lấy từ tủ lạnh. Chúc mẹ và bé mạnh khỏe!

Xem thêm: Những lợi ích không ngờ của việc nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ, nhất là trẻ dưới 1 tuổi. Vì sữa mẹ cung cấp được đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho con như đạm, đường, mỡ, vitamin và muối khoáng với tỉ lệ thích hợp cho sự hấp thu và phát triển cơ thể trẻ.

Xem thêm: Những lợi ích không ngờ của việc nuôi con bằng sữa mẹ

Với những mẹ phải đi làm xa nhà thì mẹ cần vắt sữa để trữ trong tủ lạnh để con vẫn được ăn sữa mẹ cả ngày. Đặc biệt ở những tháng đầu sau sinh, mẹ rất nhiều sữa mà con không thể bú hết thì mẹ cũng nên vắt sữa để dành khi đi làm bà sẽ lấy ra cho trẻ ăn sẽ tận dụng dược nguồn sữa mẹ quý giá mà mẹ cũng tránh được tình trạng cương tắc sữa. Vấn đề làm thế nào để trữ được sữa mẹ cho trẻ ăn khi bà mẹ phải đi làm sớm sau sinh?

Cách bảo quản sữa mẹ vắt ra đúng cách

Thời gian bảo quản sữa

Sữa vắt ra mẹ có thể bảo quản trong tủ lạnh hoặc tủ đông. Với mỗi cách bảo quản sữa sẽ có một mức thời gian cụ thể để đảm bảo được giá trị dinh dưỡng trong sữa. Cụ thể: sữa bảo quản trong tủ lạnh được 72 giờ, 1 tháng trong ngăn đá, 3 tháng trong tủ đông (bảo quản như vậy sữa vẫn có giá trị về dinh dưỡng nhưng có thể làm giảm mất lượng kháng thể trong sữa). Sữa sau khi đã hâm nóng cho một lần ăn mà con ăn không hết mẹ cần phải bỏ lượng sữa thừa đó đi.

Cách trữ sữa và cấp đông đúng cách

Sau khi vắt sữa, mẹ chứa sữa vào bình nhựa hoặc bình thủy tinh (đã luộc vô khuẩn) rồi xếp vào tủ cấp đông. Mẹ cần ghi chú ngày vắt sữa vào từng bình để dùng sữa từ cũ tới mới. Khi dùng cần rã đông sữa bằng cách tự nhiên: bỏ sữa xuống ngăn mát vào tối hôm trước đó để rã động sữa sau đó hâm nóng sữa bằng cách ngâm bình sữa vào nước nóng cho đến khi nóng đều. Nên kiểm tra độ nóng của sữa trước khi cho bé bú. Việc rã đông sữa nên dùng cách tự nhiên và không nên sửa dụng lò vi sóng để rã đông và hâm nóng sữa sẽ làm mất hết các chất dinh dưỡng của sữa.

Chú ý: Khi bạn làm lạnh sữa, chất béo trong sữa sẽ tạo thành một lớp màng mỏng trên bề mặt. Khi làm ấm sữa thì cần lắc đều để tái phân bố lại lớp chất béo trước khi cho con ăn.

Cách làm ấm sữa cho con bú

• Sữa lấy từ tủ lạnh ngăn đá ra cho vào ngăn mát cho tan dần. Khi đã tan hết thì cho ra ngoài một lúc sau đó hâm sữa cho nóng khoảng 40 độ C là có thể cho bé bú. Mẹ không nên làm sữa tan nhanh bằng bất kỳ hình thức nào bởi sự thay đổi nhiệt độ đột ngột dễ làm sữa bị mất các hàm lượng dinh dưỡng.
• Sữa đã cho ra môi trường bên ngoài thì không để quá 24h. Nếu bé bú không hết phải bỏ đi, không được dùng lại.
• Không pha lẫn sữa đông lạnh với sữa mới vắt
• Tuyệt đối không dùng nước nóng quá hoặc nước sôi, vì sẽ làm mất dinh dưỡng của sữa. Sữa để tủ lạnh khi lấy ra sẽ có một lớp chất béo màu trắng đục đóng phía trên. Sau khi hâm ấm, mẹ nhớ lắc nhẹ để lớp béo hoà tan hoàn toàn.

4 lưu ý khi bảo quản sữa mẹ

1. Thời gian bảo quản

Sữa mới vắt trong nhiệt độ phòng có thể được bảo quản trong một khoảng thời gian tương đối dài:

• Đến 4 giờ ở 27 độ C.
• Đến 10 giờ ở 21 độ C.
• Đến 24 giờ ở 16 độ C, ví dụ trong túi đá lạnh.

Nhưng các chuyên gia khuyên rằng, việc bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ trong phòng không nên kéo dài quá 4 giờ; trời nóng là dưới 1 giờ; dưới 20ºC không nên quá 2 giờ. Còn nếu trữ sữa mẹ trong tủ lạnh, sẽ để được 5 ngày ở 4 độ C. Nếu để trong ngăn đá, sữa mẹ có thể bảo quản được 1 tháng.

2. Số lượng sữa vắt trong một lần

Với bé dưới 6 tháng tuổi, bạn nên vắt sữa với số lượng nhỏ mỗi lần (khoảng 100-150ml) là đủ cho bé dùng. Với bé lớn hơn (hoặc do mẹ phải đi làm cả ngày), số lượng sữa vắt phụ thuộc vào nhu cầu của bé nhưng cũng không nên lạm dụng việc vắt sữa để trữ mà lúc đi làm về mẹ có thể cho con bú.

3. Bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh

Nếu không có dự định cho bé dùng sữa ngay sau khi vắt thì mẹ nên dự trữ sữa trong tủ lạnh càng sớm càng tốt. Nếu để trong ngăn mát tủ lạnh, sữa mẹ có thể giữ được trong 1-3 ngày. Mẹ nên bảo quản sữa trong ngăn đá chứ không nên bảo quản ở cánh cửa ngăn đá vì nhiệt độ ở đó không chính xác.

Khi muốn đưa sữa lên ngăn đá trước hết mẹ nên đặt sữa trong ngăn mát trước rồi chuyển lên ngăn đá. Tương tự, khi muốn rã đông, nên chuyển sữa từ ngăn đá xuống ngăn mát khoảng ½-1 ngày trước khi mang sữa ra bên ngoài. Tuy nhiên, mẹ vẫn nên cho con sử dụng sữa trữ đông sớm nhất chứ không nên tích quá nhiều và để quá lâu trong tủ lạnh.

4. Sử dụng bình trữ sữa

Thủy tinh được xem như chất liệu tốt nhất để trữ sữa mẹ bởi vì các thành phần có trong sữa mẹ được bảo quản tốt nhất trong thủy tinh. Thứ hai là loại bình nhựa cứng, chất lượng tốt. Mẹ nên lựa chọn loại bình dành riêng để trữ sữa đảm bảo an toàn cho con sử dụng.

Ngoài ra còn có túi đựng sữa, nếu lựa chọn loại túi đựng sữa mẹ nên lưu ý một số vấn đề sau:

•  Thứ nhất, sữa có khả năng dính vào hai bên mép túi, làm giảm khối lượng sữa.
• Thứ hai, sữa được đựng trong túi thường có nguy cơ bị rò rỉ nhiều hơn. Một số hãng sản xuất ra những chiếc túi đựng sữa chất lượng tốt nhưng giá thành lại khá đắt. Để tiết kiệm, bạn có thể mua 2 loại túi: một loại dùng trữ sữa trong ngăn mát tủ lạnh; loại đắt hơn dùng đựng sữa trong ngăn đá. Điều này sẽ giảm thiểu những vết rách nhỏ xuất hiện trên bề mặt túi.

Nếu sữa mẹ được bảo quản ở nhiệt độ trong phòng thì trước khi cho bé bú, bạn có thể ngâm bình sữa vào một bát nước ấm (không cần hấp cách thủy). Nếu sữa trong bình (túi) có màu trắng đục như đám mây sau khi rã đông thì có khả năng sữa đã bị rò. Không nên cho bé ăn sữa này vì nó không đảm bảo chất lượng.

Với những mách nhỏ trên đây về cách bảo quản sữa cũng như cũng những kinh nghiệm về thời gian bảo quản cùng những lưu ý chắc chắn sẽ giúp mẹ bổ sung thêm kiến thức và thông tin cần thiết và mẹ có thể yên tâm hơn trong việc giữ lại được những chất dinh dưỡng tốt cho con của mình trong thời gian đi làm. Hãy luôn đồng hành cùng dinhduongbabau.net để có thêm cho những kiến thức về dinh dưỡng, vấn đề chăm nuôi con cũng như cách bảo đảm nguồn sữa an toàn cho trẻ nhé các mẹ!

Tham khảo thêm: Mẹ ăn gì để nhiều sữa cho con bú?

1, Những lợi ích cho bé từ nguồn sữa mẹ

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì:

• Sữa mẹ là thực phẩm hoàn hảo nhất của tự nhiên và là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời nhất mà mẹ có thể cung cấp cho bé: Do sữa mẹ có chứa tất cả những dưỡng chất như: chất đạm, chất bột đường, vitamin và khoáng chất, cùng các yếu tố vi lượng mà con bạn cần để phát triển khỏe mạnh, với hàm lượng thích ứng một cách chính xác với nhu cầu của bé qua từng giai đoạn phát triển.
• Những giọt sữa mẹ đầu tiên gọi là sữa non: 4-5 đầu ngày sinh là những giọt sữa quý hiếm, có thành phần khác hơn so với sữa chuyển tiếp (từ thứ 5 đến khoảng 2 tuần sau sinh) hoặc sữa trưởng thành.
• Sữa mẹ giúp bé tiêu hóa dễ dàng hơn: Do có chứa đạm whey, loại đạm dễ tiêu hóa sơn so với đạm casein trong sữa bò.
• Sữa mẹ giúp tăng cường miễn dịch cho bé: Vì khi cho con bú, bạn chia sẻ một phần kháng thể cho bé, giúp hỗ trợ cho hệ thống phòng vệ tự nhiên còn chưa hoàn thiện cho bé. Ngoài ra, sữa mẹ còn chứa chủng vi sinh vật có lợi Probiotics rất quan trọng cho sự phát triển hệ vi khuẩn đường ruột của bé, giúp tăng cường khả năng miễn dịch tự nhiên cho bé.
• Sữa mẹ góp phần bảo vệ bé khỏi bệnh tật: Nuôi con bằng sữa mẹ đã được chứng minh ngăn ngừa các bệnh như nhiễm trùng đường tiêu hóa, nhiễm trùng tai và đường hô hấp, bảo vệ bé khỏi dị ứng (chàm dị ứng, hen suyễn do dị ứng). Ngoài ra, còn giúp bé phòng ngừa béo phì, cao huyết áp, lipid máu cao và bệnh đái tháo đường.
• Sữa mẹ giúp phát triển trí não bé: Do sữa mẹ có chứa nhiều axit béo không no chuỗi dài đa nối đôi (LC – PUFAs) như DHA, ARA là thành phần chính xây dựng não bộ và mắt bé. Ngoài ra cầu nối tình cảm từ việc bú mẹ giúp tăng khả năng học tập của bé sau này.

Xem chi tiết: Những lợi ích không ngờ của việc nuôi con bằng sữa mẹ

2, Những lợi ích cho các bạn khi cho con bú sữa mẹ

Không chỉ tốt cho bé, nuôi con bằng sữa mẹ còn tốt cho chính bạn và cộng đồng:

• Nuôi con bằng sữa mẹ giúp bạn đốt cháy calo và giảm cân: Do cơ thể cần thêm năng lượng cần thiết để sản xuất sữa mẹ (lên đến 500kcal mỗi ngày) nên việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp giảm cân vòng eo và cân nặng nhiều hơn các bà mẹ không cho con bú.
• Cho con bú còn giúp bạn giảm nguy cơ bệnh ung thư vú và buồng trứng: Do việc nuôi con bằng sữa mẹ kích thích sản xuất hormone bảo vệ, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến nội tiết tố.
• Khoảnh khắc cho bé bú mẹ là thời khắc thiêng liêng: Giúp thắt chặt sợi dây cảm xúc giữa mẹ và con, là cầu nối tình cảm tuyệt vời, giúp ích cho sự phát triển trí não cũng như xúc cảm của bé sau này. Đồng thời, đó cũng chính là trải nghiệm kỳ diệu mà chỉ duy nhất mẹ có được.
• Thời gian cho con bú sữa mẹ càng lâu, bạn càng kéo dài khoảng cách mang thai lần kế tiếp: Đây cũng là cách tránh thai tự nhiên và an toàn mà tạo hóa ban tặng cho cơ thể người phụ nữ.
• Nuôi con bằng sữa mẹ còn giúp tiết kiệm chi phí cho gia đình bạn: Vì chi phí thức ăn bổ sung cần thiết cho người mẹ không đáng kể so với chi phí mua sữa công thức cho bé. Ngoài ra, sữa mẹ luôn có sẵn, đúng nhiệt độ và 100% vệ sinh nên bạn không cần phải đầu tư bình sữa và các vật dụng đi kèm, cũng như không tốn thời gian chuẩn bị.

3, Một số thông tin về thú vị về sữa mẹ

Sữa mẹ sẽ biến đổi trong quá trình cho con bú. Ở tuần đầu sau sinh, sữa mẹ liên tục biến đổi công thức để có thể đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của bé trong giai đoạn tăng trưởng. Trong đó có các loại:

• Sữa non (5 ngày đầu sau sinh): Sữa non có màu vàng, được tuyến vú tiết ra với số lượng nhỏ trước khi bước vào giai đoạn cho con bú thực sự. Sữa non chứa ít chất béo nhưng lại giàu protein để giúp bé phát triển một cách nhanh chóng, nhiều vitamin A chống khô mắt, nhiều kháng thể chống nhiễm trùng, tránh được các bệnh tiêu chảy và dị ứng, vì thế mà còn được gọi là “sữa miễn dịch”. Ngoài ra sữa non còn giúp bé hết vàng da sinh lý. Đây là loại sữa rất quý và chỉ tiết ra trong vài ngày đầu tiên sau sinh, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội cho bé được bú nguồn sữa quý giá này.
• Sữa chuyển tiếp (từ 5 đến 14 ngày sau sinh): là sữa được tiết ra trong giai đoạn ngay sau khi sữa non hết và trước khi sữa trưởng thành bắt đầu được hình thành. Thành phần của sữa chuyển tiếp dần trở nên giống sữa trưởng thành và số lượng sữa tăng lên.
• Sữa trưởng thành (khoảng 2 tuần sau sinh): có chứa khoảng 50% các protein có trong sữa non và chứa nhiều chất béo hơn sữa non.

Ngoài ra, sữa mẹ sẽ thay đổi trong từng lần bú mẹ: Vào lúc bắt đầu của một lần bú mẹ, khởi đầu là nước sữa để làm giảm cơn khát của bé. Trong cữ bú, hàm lượng chất béo và năng lượng tăng dần, đạt mức cao nhất vào cuối cữ bú để thỏa mãn cơn đói của bé.

Và sữa mẹ còn thay đổi theo thời tiết, trong thời tiết nóng, nước sữa sẽ tiết ra tương đối nhiều hơn bình thường để giữ cho bé đủ nước.

Bên cạnh đó, sữa mẹ cũng có sự thay đổi theo giới tính của bé: nếu con của bạn là một bé trai thì lượng sữa sẽ có năng lượng cao hơn 25% so với một bé gái!

Sữa mẹ thật là vi diệu đúng không các bạn!

(Theo tài liệu giáo dục được tư vấn chuyên môn bởi PGS.TS.BS Đặng Thị Hà – Trưởng khoa Phụ Sản BV ĐHYD TP.HCM – Cơ sở 2)