Băng huyết sau sinh là một trong những biến chứng sản khoa phổ biến và nguy hiểm. Hiện nay, băng huyết sau sinh vẫn là nguyên nhân dẫn đến tử vong mẹ hàng đầu trên thế giới và Việt Nam. Vì vậy, việc tìm ra nguyên nhân, nhận biết được dấu hiệu và phòng ngừa băng huyết sau sinh đóng một vai trò rất quan trọng đối với việc chăm sóc sức khỏe cho các mẹ bầu.
Nội dung chính
Băng huyết sau sinh là gì?
Băng huyết sau sinh là hiện tượng bộ phận sinh dục của người phụ nữ sau sinh bị chảy máu dữ dội trong vòng 24 giờ dẫn đến tình trạng mất máu quá nhiều (hơn 0,5-1 lít máu) ngay sau khi sinh con hoặc trong vài tuần đầu tiên sau sinh.. Đây là 1 trong 5 tai biến sản khoa thường gặp, chiếm tỉ lệ từ 2 – 10% tổng số ca sinh, là một tai biến đáng sợ đối với các bác sĩ sản khoa.
Mỗi năm, trên toàn cầu có khoảng 515.000 phụ nữ tử vong trong quá trình mang thai và sinh nở, trong đó 130.000 phụ nữ do băng huyết sau sinh. Tỷ lệ tử vong do băng huyết sau sinh đối với các thai phụ không được hưởng các điều kiện tốt về chăm sóc sức khỏe sinh sản ban đầu cũng như trong quá trình sinh nở lên đến 40% (theo Nagaya và cộng sự, năm 2000).
Nguyên nhân gây băng huyết sau sinh
Đờ tử cung
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Đờ tử cung là tử cung không thể co hồi nhỏ lại sau khi thai nhi đã được lấy ra. Các yếu tố có thể dẫn đến bị đờ cổ tử cung bao gồm:
- Chất lượng cơ của tử cung kém: do người mẹ sinh nhiều lần, hoặc do tử cung có u xơ, tử cung dị dạng.
- Tử cung quá căng: do người mẹ chửa sinh đôi hoặc sinh ba.., nước ối quá nhiều và con to.
- Do chuyển dạ kéo dài.
- Bị nhiễm trùng ối.
- Thai phụ bị suy nhược và thiếu máu
Do bất thường của bánh rau
- Khi diện tích bánh rau lớn, đến lúc bị bong ra sẽ gây chảy máu nhiều như trong phù nhau thai.
- Rau bám có hiện tượng bất thường: Rau tiền đạo và rau bám thấp…dẫn tới chảy máu nhiều.
- Do rau không bong được (rau cài răng lược)
Bị tổn thương đường sinh dục
– Vỡ tử cung hay rách cổ tử cung và âm đạo cũng có thể xảy ra trong các trường hợp đẻ thường. Nhưng các biến chứng này thường xuất hiện nhiều hơn trong ở các trường hợp đẻ khó nên cần can thiệp thủ thuật.
– Một số trường hợp đẻ quá nhanh hoặc đẻ rơi cũng có thể dễ dẫn tới tổn thương đường sinh dục.
Bị rối loạn đông máu
Rối loạn đông máu thường xảy ra trong các trường hợp như: rau bong non, thai lưu, tắc mạch ối, nhiễm trùng… Tùy vào mức độ mất máu và việc cầm máu có tích cực hay không mà băng huyết sau sinh có thể gây một số biến chứng như:
– Thiếu máu và viêm tắc tĩnh mạch.
– Hội chứng Sheehan (do hoại tử tuyến gây ra suy nhược, gầy ốm, mất sữa, rụng lông tóc, vô kinh), và không thể có thêm con trong trường hợp phải cắt tử cung.
Dấu hiệu của băng huyết sau sinh
– Sản phụ sẽ bị chảy máu từ đường sinh dục trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh.
– Lượng máu chảy ra ngoài cũng có thể nhiều hoặc ít, máu có màu đỏ tươi hoặc đỏ bầm, và có hình dạng máu cục hoặc máu loãng.
– Máu chảy ứ trong buồng tử cung sẽ làm tử cung tăng thể tích. Đáy của tử cung lên cao dần, tử cung cũng to ra theo bề ngang và mềm nhão. Bạn sẽ không thấy khối cầu an toàn trên xương vệ.
– Tùy thuộc lượng máu bị mất, người bệnh cũng có thể bị tụt huyết áp, mặt xanh tái, chóng mặt, vã mồ hôi, tim đập nhanh…
Chảy máu từ đường sinh dục
– Nếu sản phụ bị đờ tử cung, chảy máu thường xuất hiện ngay sau khi bị sổ rau, nắn thấy tử cung bị mềm nhão.
– Trường hợp sản phụ bị chấn thương và rách đường sinh dục, nắn sẽ thấy tử cung co hồi tốt nhưng máu vẫn bị chảy ra ngoài. Máu đỏ tươi sẽ chảy rỉ rả thành dòng liên tục. Lượng máu chảy ra ngoài cũng có thể nhiều hoặc ít. Máu sẽ có màu đỏ tươi hoặc đỏ bầm, và có dạng máu cục hoặc máu loãng.
– Trong trường hợp có bất thường về bánh rau và tử cung thường co hồi kém. Bạn sẽ có hiện tượng ra máu rỉ rả và lượng máu ra có thể ít hoặc nhiều, trong máu đỏ tươi có lẫn máu cục.
– Trường hợp do bị rối loạn đông máu, sau khi bé sinh ra nếu máu chảy ra nhiều, hoàn toàn máu loãng và không thấy có cục máu đông. Thì đây là dấu hiệu của băng huyết sau sinh.
Những dấu hiệu toàn thân
Các biểu hiện tình trạng mất máu: bệnh nhân sẽ bị choáng, da xanh, niêm mạc nhợt,, khát nước, tay chân nhợt, mạch nhanh và huyết áp hạ.
Khi xét nghiệm máu
Nếu khi xét nghiệm máu xuất hiện hồng cầu giảm, hemoglobin, huyết sắc tố, và rối loạn đông máu, chứng tỏ bạn bị băng huyết sau sinh…
Những biến chứng của băng huyết muộn sau sinh
Băng huyết sau sinh nếu không xử lý kịp thời sẽ dẫn đến một số biến chứng như sau:
- Nhiễm trùng hậu sản: Băng huyết muộn và kéo dài là điều kiện thuận lợi dẫn tới nhiễm trùng hậu sản.
- Lượng máu mất đi nhiều khiến giảm thể tích máu tuần hoàn. Nếu kéo dài có thể dẫn đến suy đa cơ quan, suy thận, thậm chí là tử vong.
- Hội chứng Sheehan – Gây hoại tử tuyến yên dẫn đến cơ thể suy nhược, rụng tóc nhiều, mất sữa, vô kinh…
- Thiếu máu, viêm tắc tĩnh mạch
- Dẫn tới vô sinh trong trường hợp biến chứng quá nặng phải cắt tử cung
Cách xử lý băng huyết muộn sau sinh
Nếu là băng huyết sau sinh thông thường thì có thể xử lý được bằng việc bác sĩ sẽ truyền máu và cho sản phụ uống thuốc nhằm giúp cổ tử cung sớm co lại. Còn nếu xử lý muộn thì có thể phải cắt bỏ 1 phần tử cung của sản phụ.
Trường hợp băng huyết muộn do bánh nhau còn sót lại trong tử cung (hiện tượng sót nhau thai), bác sĩ sẽ làm thao tác xổ nhau hoàn toàn cho sản phụ. Nếu có hiện tượng đau nhiều ở âm đạo và tầng sinh môn, cần truyền dịch hoặc truyền máu cùng các can thiệp y tế ngoại khoa khác.
Có thể sử dụng băng vệ sinh trong thời gian băng huyết. Cần lưu ý là dùng băng vệ sinh thông thường, không sử dụng tampon (băng vệ sinh dạng nhét) vì sẽ vô tình đưa vi khuẩn vào bên trong cơ thể (tử cung và âm đạo), dẫn tới nhiễm trùng đường sinh dục.
Băng huyết muộn sau sinh là hiện tượng hậu sản nguy hiểm. Sản phụ xuất hiện hiện tượng này cần được theo dõi kỹ càng và đi khám bác sĩ chuyên khoa để được xử lý kịp thời, tránh dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khác.
