Tiêm phòng vắc xin là biện pháp chủ động phòng bệnh giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi. Mẹ có thể tham khảo lịch tiêm phòng cho bà bầu dưới đây để có kế hoạch tiêm đầy đủ các mũi tiêm cần thiết đúng giai đoạn để chăm sóc thai kỳ tốt nhất.
Vắc xin có tác dụng kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể một cách chủ động, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng và ngăn một số bệnh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của chính người mẹ và cả thai nhi. Việc tiêm phòng vắc xin đầy đủ không chỉ bảo vệ mẹ mà còn là bảo vệ bé nữa. Khi mang thai, mẹ chia sẻ mọi thứ cùng thai nhi, chủng ngừa cũng vậy. Điều này rất quan trọng với sức khỏe thai nhi, có thể xem là lá chắn bảo vệ con đầu tiên mà mẹ đem đến cho con.
Vậy mẹ cần tiêm những loại vắc xin nào và khi nào cần tiêm? Cùng tham khảo lịch tiêm phòng cho bà bầu dưới đây để rõ hơn điều này mẹ nhé.
Nội dung chính
Các loại vắc xin cần được chích trước khi mang thai
Theo khuyến cáo của Ủy ban Cố vấn về Thực hành Tiêm chủng (ACIP) của Trung tâm Kiểm soát và Ngừa Bệnh tật của Mỹ (CDC) phụ nữ mang thai nên tiêm chủng định kỳ các loại vắc xin bệnh sởi, quai bị, sởi Đức và thủy đậu. Vì những loại vắc xin này chống chỉ định thời kỳ mang thai nên nếu bạn có ý định mang thai thì nên tiến hành chích ngừa trước khi mang thai.
Sởi, Quai Bị, Sởi Đức (MMR)
Đầu tiên bác sĩ sẽ xét nghiệm máu để xác định mẹ có miễn nhiễm với những bệnh nhiễm trùng này hay không. Nếu mẹ không có miễn dịch, bác sĩ có thể yêu cầu mẹ nên chủng ngừa MMR ít nhất 3 tháng trước khi mang thai, những bệnh này nếu chích ngừa trong giai đoạn sớm mang thai có thể gây sẩy thai. Nếu không tiêm chủng, nhiễm rubella giai đoạn đầu mang bầu có thể gây dị tật bẩm sinh nặng như điếc, khiếm khuyết liên quan đến mắt, tim hoặc não. Trong 6 tháng cuối thai kỳ nếu mẹ bị nhiễm trùng sẽ không gây ra những vấn đề này.
Thủy đậu
Bệnh thủy đậu gây đe dọa đối với bà bầu trong suốt thai kỳ, đặc biệt là giai đoạn đầu. Bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi. Trường hợp mẹ chưa từng chủng ngừa thủy đậu, bác sĩ sẽ làm xét nghiệm máu kiểm tra xem mẹ có được miễn dịch không. Nếu không, mẹ nên chủng ngừa thủy đậu ít nhất 3 tháng trước khi mang thai.
Vắc xin ngừa bệnh HPV (papillomavirus)
Loại vắc xin này được khuyến cáo dùng cho phụ nữ không mang thai độ tuổi từ 9 – 26. Mặc dù có các bằng chứng cho thấy an toàn nếu phụ nữ mang thai nhận được chủng vaccine vô tình nhưng chủng ngừa HPV trong trong khi mang thai không được khuyến cáo.
Các loại vắc xin được khuyến cáo tiêm phòng khi mang thai
Cúm (flu)
Cúm khi mang thai có thể dẫn tới các biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp.. Với thai nhi, bị cúm trong 3 tháng đầu có thể khiến con bị dị tật. Chủng cúm theo mùa được khuyến cáo cho tất cả phụ nữ đang hoặc sẽ có thai trong mùa cúm. Tiêm vắc xin phòng cúm trong khi mang thai không ảnh hưởng đến thai nhi, và có thẻ giúp bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu sau sinh, trước khi em bé đủ tiêu chuẩn ngừa ngừa cúm. Thời gian gian dịch cúm diễn ra thay đổi theo từng mùa, nhưng CDC khuyên nếu có thể nên chủng ngừa vào cuối tháng 10 – thời điểm trước khi hoạt động của cúm bắt đầu tăng lên. Mẹ cần tránh vắc xin phòng ngừa dịch cúm theo đường xịt mũi vì nó làm từ virut sống.
Uốn ván, bạch cầu, ho gà
Mỗi lần mang thai mẹ nên chủng ngừa với những loại bệnh này càng sớm các tốt giữa tuần thứ 27 và tuần 36 khi mang thai để bảo vệ con tốt nhất. Bệnh ho gà có tính chất nghiêm trọng với bất kì ai, đặc biệt là trẻ sơ sinh, nó có thể đe dọa tính mạng. Khi mang thai tiêm phòng ho gà sẽ giúp cơ thể mẹ tạo ra kháng thể bảo vệ mẹ và cho cả thai nhi, những kháng thể này còn có tác dụng trong thời gian phải đợi đến lúc bé được 2 tháng mới chích ngừa.
Lịch tiêm phòng cho bà bầu ngừa uốn ván:
Theo Bộ Y tế Việt Nam, đối với phụ nữ chưa tiêm phòng uốn ván lần nào: tiêm mũi đầu khi phát hiện thai nghén bất kỳ ở tháng nào; tiếp theo tiêm mũi thứ hai sau mũi tiêm đầu ít nhất một tháng và phải cách thời gian dự kiến sinh ít nhất 1 tháng. Với những người đã tiêm đủ 2 mũi, nếu:
- Lần tiêm trước trước < 5 năm: tiêm 1 mũi.
- Lần tiêm trước trước > 5 năm: tiêm 2 mũi.
Với người đã tiêm 3 mũi hoặc 4 mũi, cần tiêm nhắc lại một mũi.
Với phụ nữ mang thai đã tiêm đủ 5 mũi phòng uốn ván theo đúng lịch, nếu mũi tiêm cuối cùng cách đã 10 năm trở lên thì nên tiêm thêm một mũi nhắc lại.
Tìm hiểu thêm về tiêm phòng uốn ván cho bà bầu: Bà bầu tiêm phòng uốn ván tháng thứ mấy?
Các loại vắc xin chích ngừa sau khi sinh
Một số loại vắc xin có thể được các bác sĩ sản khoa đề nghị mẹ nên tiêm ngay sau khi sinh để bảo vệ mẹ khỏi bị bệnh đồng thời truyền kháng thể cho bé thông qua sữa mẹ. Tiêm phòng sau khi mang thai đặc biệt quan trọng nếu mẹ không tiêm đủ một số vắc xin trước hoặc trong khi mang thai
Những loại vắc xin chỉ khuyến cáo cho những phụ nữ mang thai khi có chỉ định.
Áp dụng cho các tình huống cần phải xem xét thêm vắc xin như tiêm phòng khi mang thai cho các phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng nào đó khi đi du lịch, cụ thể:
Tiêm phòng vắc xin khi đi du lịch
Nếu mẹ có kế hoạch đi du lịch nước ngoài trong thời gian mang thai, mẹ nên nới chuyện với bác sĩ ít nhất 4-6 tuần trước chuyến đi, để thảo luận các biện pháp phòng ngừa đặc biệt hoặc tiêm vắc xin nếu cần thiết.
Viêm gan A
Gây bệnh nặng ở phụ nữ mang thai và có thể truyền sang bào thai. Vắc xin viêm gan A không gây hại cho thai nhi và được khuyến cao cho phụ nữ mang thai có nguy cơ bị bệnh.
Viêm gan B
Gây nhiễm trùng nghiêm trọng dẫn đến viêm gan. Thông thường vắc xin viêm gan B được dùng thường xuyên lúc nhỏ, tuy nhiên vẫn còn một số người lớn chưa được chủng ngừa. Vắc xin viêm gan B không mang lại rủi ro nào cho sự phát triển của thai nhi và được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai có nguy cơ bị bệnh viêm gan B cao khi mang thai (ví dụ những phụ nữ chưa có miễn dịch với virus gây viêm gan B ở cùng với người mắc bệnh viêm gan B) và cho phụ nữ chưa được chủng ngừa trước đây bây giờ có ý định mang thai muốn chích ngừa.
Bệnh bại liệt
Virus bại liệt có thể dẫn đến bài liệt vĩnh viễn. Mặc dù bệnh đã được loại bỏ hầu hết ở các nước phát triển, nhưng một số nước khác vẫn có thể chịu ảnh hưởng. Nếu có thể, phụ nữ có thai nên tránh đi du lịch ở các khu vực có bệnh bại liệt. Vắc xin ngừa bại liệt thường không được khuyến cáo do thiếu thông tin an toàn của thuốc chủng ngừa. Trường hợp mẹ đến khu vực có bệnh bại liệt, mẹ nên chủng ngừa bằng vắc xin phòng bại liệt bất hoạt (IPV)
Phế cầu
Vi khuẩn gây viêm phổi và một số bệnh nhiễm trùng như viêm tai và viêm màng não. Những phụ nữ có nguy cơ cao nhiễm khuẩn phế cầu cần được chủng phế cầu, thời điểm tốt nhất là trước khi mang thai. Không có đủ thông tin về sự an toàn của thuốc chủng trong giai đoạn đầu mang thai nhưng vắc xin phòng phế cầu dường như an toàn khi dùng trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba.
Sốt vàng
Do vitrut truyền qua muỗi, bệnh có liên quan đến tổn thương gan, thận và xuất huyết. Bệnh thường dẫn tới tử vong. Phụ nữ mang thai nên tránh các khu vực có thể xảy ra bệnh như các vùng nhiệt đới Nam Mỹ, hoang mạc Sahara Châu Phi. Trường hợp mẹ đến khu vực này, cần tham khảo ý kiến chuyên gia về bệnh truyền nhiễm để xem xét chủng ngừa vắc xin phòng sốt vàng.
Các loại chủng ngừa khác
Một số loại vắc xin phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng như bệnh tả, bệnh dại, bệnh thương hàn, bệnh viêm não Nhật Bản, bệnh viêm màng não cầu khuẩn và viêm màng não do Haemophilus influenzae B. Mẹ nên trao đổi cùng bác sĩ để xác định nguy cơ phơi nhiễm và cân nhắc việc chỉ định chích ngừa những bệnh này khi mang thai.
Một số lưu ý đối với việc tiêm phòng cho bà bầu:
- Mẹ nên thảo luận từng vắc xin với bác sĩ/chuyên gia chăm sóc sức khỏe của mình trước khi chủng ngừa.
- Trường hợp mẹ bị nhiễm trùng cấp gây sốt hoặc các bệnh đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch hay kháng viêm steroid (corticoid)… cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm phòng
- Báo trước cho bác sĩ chích ngừa nếu mẹ có vấn đề cơ địa hoặc dị ứng thuốc.
- Theo dõi biểu hiện cơ thể trong 24-48h đầu sau tiêm vắc xin.
- Khi sử dụng các loại vắc xin cần tiêm trước khi mang thai, mẹ cần để ý thời gian quy định để tránh thai an toàn cho từng loại vắc xin đã tiêm. Nếu vỡ kế hoạch, mẹ nên báo ngay cho bác sĩ để có phương án giải quyết.
Việc tiêm phòng khi mang thai rất quan trọng với sức khỏe của mẹ và bé. Nó được ghi nhận là lá chắn bảo vệ mẹ và bé trước các bệnh nguy hiểm. Do đó, mẹ nhớ nắm rõ lịch mỗi mũi tiêm trong giai đoạn thai kỳ để chăm sóc bản thân và con yêu tốt nhất mẹ nhé.
